Bởi Isabella Bloom, Ethnic Media Services
Richmond, Ca. — Các quan chức y tế công cộng đang lo lắng làm sao mà tiếp cận được các cộng đồng bị cô lập về ngôn ngữ để đưa thông tin về sự cần thiết đeo khẩu trang, thực hành cách ly xa xã hội và tiêm chủng. Họ hoan nghênh một kỹ thuật mà đang được sử dụng bởi những người cao niên Lào ở Richmond, Ca. – gọi là cây điện thoại
Giống như nhiều người tị nạn Đông Nam Á định cư ở California sau Chiến tranh Việt Nam, những người cao niên Lào nói rất ít tiếng Anh và không có khả năng truy cập trực tiếp vào Internet. Tuy nhiên, họ đã tạo ra một cách để truy cập thông tin về COVID-19 và tiêm chủng để giữ an toàn cho bản thân và gia đình.
Khi có người ốm hoặc qua đời trong cộng đồng, gia đình của họ chỉ gọi một cuộc điện thoại – tới người chủ tịch mà họ bầu. Điều đó tạo ra một cây điện thoại. Người chủ tịch thông báo cho hai hoặc ba người trợ lý rồi họ gọi cho các nhà lãnh đạo trong cộng đồng, và những người sau đó sẽ gọi cho 10 hoặc 15 gia đình trong nhóm được chỉ định của họ. Torm Normpraseurt, một nhà lãnh đạo trong cộng đồng Khmu, cho biết trong vòng vài giờ, hoặc chỉ 30 phút, tất cả mọi người trong cộng đồng đều biết.
“Chúng tôi rất là có tổ chức,” Normpraeurt lưu ý nói. Trong một số phân nhóm dân tộc Lào, bao gồm người Lào, lu Miên, Khmu, Tai Dam và Hmong, mỗi nhóm có một hệ thống cây điện thoại, phương ngữ và hệ thống quản trị hơi khác nhau.
Đối với người Khmu, Nompraseurt nói, cộng đồng của họ tổ chức bầu cử bốn năm một lần để chọn người chủ tịch. Bỏ phiếu thì bằng lá phiếu gửi qua thư và mặc dù hầu hết mọi người đều biết các ứng cử viên, họ vẫn đưa hình ảnh họ vô để các cử tri trẻ tuổi biết. Theo Nompraseurt, tỷ lệ cử tri đi bầu thường xuyên là khoảng 80%.
Người chủ tịch được bầu sau đó chọn một thư ký và thủ quỹ. Các nhà lãnh đạo cộng đồng, những người đại diện cho một số gia đình được chỉ định, thì được lựa chọn theo sự đồng thuận giữa các gia đình đó.
Hệ thống quản trị này tạo ra một cơ cấu tổ chức có khả năng phổ biến truyền miệng giống như sự cấu trúc của cây điện thoại.
Mặc dù vậy, sự bình đẳng trong việc tiếp cận thông tin vẫn còn thiếu, đặc biệt là khi đặt lịch hẹn tiêm vắc-xin.
“Nếu bạn không biết đọc hoặc viết tiếng Anh, làm thế nào bạn có thể giao tiếp với điện thoại di động hoặc với Internet khi tất cả các hệ thống này được thiết lập bằng ngôn ngữ tiếng Anh?” hỏi Sary Tatpaporn, một người cao tuổi nhập cư từ Lào đến California cùng vợ và con trai một tuổi rưỡi vào năm 1979.
Tatpaporn đã thành lập trung tâm người Lào đầu tiên ở vùng Bay Area vào năm 2017 để đảm bảo cộng đồng của mình có thể nhận được thông tin chăm sóc sức khỏe vốn khó có được vì các chướng ngại ngôn ngữ. Nhưng trung tâm này đã bị đóng cửa, giống như tất cả các trung tâm cao niên khác, vì lệnh đại dịch phong toả.
Để vượt qua các chướng ngại ngôn ngữ, Tatpaporn – một thành viên của Mạng lưới các nhà lãnh đạo Lào – đã làm việc với Sonia Bustamante, chánh văn phòng Giám sát Viên Quận Contra Costa, John Gioia, để vạch ra một kế hoạch tiêm chủng.
Sử dụng hệ thống cây điện thoại, bất kỳ ai trong cộng đồng người Lào đủ điều kiện nhận vắc xin đều cung cấp họ và tên, ngày tháng năm sinh và số điện thoại cho lãnh đạo cộng đồng của họ. Những người lãnh đạo cộng đồng sau đó sẽ biên soạn danh sách để gửi đến Tatpaporn. Tatpaporn lấy một danh sách những người Lào đủ điều kiện mỗi tuần và gửi cho hai người Bustamante và bác sĩ Kishore Nath tại phòng khám di động John Muir Health.
Phòng khám được thành lập vào đầu năm 2021 với tư cách là sự hợp tác giữa John Muir Health và Contra Costa Health Services để tiêm chủng cho các cộng đồng đủ điều kiện. Một số giờ nhất định – chẳng hạn như giữa trưa và 3 giờ chiều vào các ngày thứ Bảy – được chỉ định để cộng đồng người Lào tiêm vắc-xin.
Vào một ngày thứ Bảy gần đây, một nhóm người cao niên Lào địa phương đã lái xe đến Trường Trung học Richmond, sẵn sàng để tiêm vắc-xin COVID-19 của họ. Họ được cung cấp một mẫu đơn đơn giản để điền vào, sau đó lái xe đến một khu vực được chỉ định trong bãi đậu xe. Các tình nguyện viên, bao gồm Tatpaporn và Normpraseurt, đã sẵn sàng tại nơi để hỗ trợ dịch thuật.
Ngay sau đó, một y tá đến gần xe của họ để thực hiện một mũi tiêm. Họ đợi trong 15 phút để chắc chắn rằng không có tác dụng phụ, và sau đó họ được tự do đi.
Tatpaporn cho biết cho đến nay phòng khám đã tiêm chủng cho gần 100 người trong cộng đồng người Lào.
Bang California kêu gọi tất cả người dân California đi tiêm phòng khi đến lượt quý vị. Để biết thêm thông tin về COVID-19, quý vị có thể gọi đường dây nóng theo số 1-833-422-4255, nơi có các dịch giả cho hơn 250 ngôn ngữ, bao gồm cả tiếng Lào. Tiểu bang cũng cung cấp các bản dịch sang 12 ngôn ngữ trên trang web đăng ký hẹn myturn.ca.gov.
