Los Angeles – Từ nhiều thế hệ, hàng triệu người Mỹ gốc Trung Đông và Bắc Phi – MENA (Middle East and North Africa) đã mặc nhiên trở nên người vô hình vì Cục Thống Kê Dân Số từ chối lời yêu cầu có nhóm dân tộc riêng cho họ.
“Theo luật pháp, tại Hoa Kỳ, tôi được phân loại là người da trắng,” Tiến Sĩ Hamoud Salhi nói. Ông là phó viện trưởng đaị học College of Natural and Behavorial Sciences, CSU-Dominguez Hills. “Tôi sanh ra ở Algeria, một phần của Phi Châu. Về mặt kỹ thuật, tôi có thể khai mình là người Mỹ gốc Phi Châu, nhưng tôi không thể.”
Người Mỹ gốc Palestine Loubna Qutami, hậu tiến sĩ học tại Đại Học Berkeley, chuyên gia nghiên cứu dân tộc học, nói rằng vì MENA không có nhóm dân tộc riêng, thành thử nhóm này nằm trong nhóm người da trắng.
Dân MENA có nhu cầu riêng về chăm sóc sức khỏe, giáo dục, trợ giúp ngôn ngữ và bảo vệ quyền công dân, nhưng họ không có cách nào tranh đấu để bênh vực mình vì họ nằm trong số dân da trắng.
Để thay đổi điều này, TS Salhi, TS Qutami và những nhà lãnh đạo MENA đã huy động cộng đồng của họ tham gia thống kê dân số 2020, khuyến khích mọi người viết tên chủng tộc mình vào mẫu thống kê. Họ nói chuyện với những chuyên gia và nhà hoạt động nhân quyền khác ngày 13 Tháng Năm trong một video hội nghị trực tuyến dài hai giờ do Ethnic Media Services tổ chức về lịch sử, ngôn ngữ và thử thách chính trị đã khiến dân số MENA thành nhóm khó đếm nhất ở California.
Tính theo địa dư, dân số MENA sống ở ba châu – từ biên giới nam Afghanistan cho tới mỏm đầu của Phi Châu – và chỉ nội trong 22 quốc gia Trung Đông thôi, với nhiều nhóm nhỏ như người Kurd, Chaldea, Assyria, Armenia.
“Bắc Phi thật ra là quan điểm của người Pháp gồm ba thuộc địa Tunisia, Morocco và Algeria, theo TS Salhi. Những quốc gia láng giềng Egypt và Libya được thêm vào sau này. Vì cùng chung ngôn ngữ Ả Rập và đạo Hồi, những người sống ở Hoa Kỳ bị xếp chung với người Trung Đông với tên viết tắt là MENA.
Đã nhiều thập niên, Cục Thống Kê Dân Số từ chối chính thức thêm MENA vào nhóm dân tộc, hiện có da trắng, da đen hoặc Mỹ gốc Phi Châu, Mỹ Bản Địa, Bản Địa Alaska, Mỹ gốc Á, và Bản Địa Hawaii và Đảo Thái Bình Dương khác.
Kết quả, theo TS Qutami, đã làm tăng một cách giả tạo số người da trắng, đã dần dần giảm đi, trong khi che lấp số đếm của cư dân người MENA không muốn xác định mình là da trắng. Theo báo cáo của Cục Thống Kê Dân Số 2015 “National Content Test – Race and Ethnicity Report, “Có thể tiên đoán, tỷ lệ Người Da Trắng thấp hơn nhiều khi thêm nhóm MENA riêng biệt để so sánh với số đếm không có nhóm MENA.”
California phản ảnh khó khăn của nhóm MENA về sự đa dạng và địa hình sinh sống rộng, theo Emilio Vaca, phó giám đốc của ủy ban Complete Count Committee điều hành công việc quản lý và tiếp cận thống kê dân số. Bản thăm dò American Community Survey năm 2017 của Cục Thống Kê Dân Số báo cáo có 11 triệu di dân trong số 40 triệu cư dân California, khoảng 27%.
“Con số đó bằng cả tiểu bang Georgia,” Vaca nhấn mạnh. Khi ở nhà, hầu hết người di dân nói một trong hơn 200 ngôn ngữ khác với tiếng Anh.
Homayra Yusufi, trong nhóm “Partnership for the Advancement of New Americans,” phân tích gương mặt đa dạng chỉ trong một khu ở San Diego, nơi hội của bà hoạt động: “Chúng ta có 45 nguồn gốc khác nhau – từ MENA, Á Châu và Mỹ La Tinh – nói hơn 100 ngôn ngữ trong khu vực 6,5 dặm của City Heights, một khu riêng biệt của người tỵ nạn và di dân. “Giáo dục và động viên các nhóm này để họ tham gia thống kê dân số là một cách đưa họ vào đời sống thường dân của thành phố lớn.
Nhu cầu lịch sử – điều gì những nhóm di dân riêng biệt đã làm để sống còn – cũng đóng một vai trò trong việc đếm thiếu nhóm MENA. Cho tới giữa thế kỷ thứ 20, chỉ người da trắng được phép sở hữu bất đông sản, và chỉ “di dân da trắng tự do” có thể trở thành công dân Hoa Kỳ.
Để sống còn và tiến thân, di dân Trung Đông đã kiến nghị thành công toà án liên bang cho phép họ được xác định là người da trắng vào năm 1920. Di dân Bắc Phi, thành viên của dân số MENA, được nhập vào theo và thấy họ cũng được chính thức xếp vào nhóm da trắng.
Chính sách phân biệt chủng tộc để được nhập tịch và sở hữu bất động sản chỉ ủng hộ người da trắng chấm dứt với luật “Immigration and Nationality Act” năm 1952. Tuy nhiên ngay cả lúc đó, cộng đồng MENA đã cảm thấy khó khăn để gây quỹ hoặc kêu gọi hành động hầu giải quyết nhu cầu của mình. Họ không biết tìm đồng bào của mình cư ngụ tại đâu và không có được số đếm chính thức để từ đó xin trợ giúp ngân quỹ và nguồn lực.
“Chúng tôi bất lực. Trong nhiều trường hợp, chúng tôi phải tự tìm dữ liệu của chúng tôi,” theo TS Qutami.
Qua nhiều năm, Cục Thống Kê Dân Số không hề trả lời rõ ràng tại sao họ từ chối gồm thêm nhóm chủng tộc MENA, dù họ kết luận trong một biên bản năm 2017, rằng “gồm thêm nhóm MENA giúp việc tham gia của người MENA báo cáo chính xác danh tính MENA của họ.”
Năm 2018, cục thống kê lại một lần nữa từ chối yêu cầu này cho thống kê dân số 2020. Karen Battle, trưởng ban dân số của cục, thông báo trong một buổi họp công cộng về việc chuẩn bị cho thống kê dân số rằng “Chúng tôi cảm thấy cần làm thêm nghiên cứu và thử nghiệm.”
Những người ủng hộ MENA nghĩ rằng hoàn tất bản thống kê dân số 2020 là cách duy nhất để tránh bị đếm thiếu một lần nữa. Nếu không làm, Yusufi nói, “cộng đồng chúng ta sẽ tiếp tục là cộng đồng vô hình và bị bỏ qua bên lề vì dữ liệu thống kê rất quan trọng.”
Có được dịch vụ chỉnh theo nhu cầu của MENA chỉ là một phần của công việc quan trọng. Vì theo đó, Yusufi nhấn mạnh, là xây dựng quyền năng. Dân số MENA có thể bầu những cá nhân “phản ảnh nhu cầu của cộng đồng mình và bắt những nhà làm luật chịu trách nhiệm” khi họ bêu xấu cộng đồng.
Kathay Feng của nhóm phi đảng phái Common Cause nhấn mạnh rằng tham gia thống kê dân số là bước đầu để có đại diện. Ở Hoa Kỳ, nguồn lực và quyền lợi được phân bổ theo đại diện dựa trên số cư dân của mọi tầng lớp, từ tiểu bang xuống đến thành phố, theo tỷ lệ tổng số cư dân.
“Mọi người đểu được đếm, không kể tình trạng di trú hoặc có ghi danh bầu cử hay không,” Feng nói, “vì tất cả cư dân đóng thuế bằng cách này hay cách khác, và phần lớn di dân về lâu dài cuối cùng sẽ trở thành công dân.”
Mỗi 10 năm, ngay sau khi thống kê dân số thập niên đệ trình dữ liệu về dân số, ranh giới các khu vực bầu cử sẽ được vạch lại. Tại California, nơi tiên phong của những cải cách vạch lại khu vực, luật cũ cho phép nhà làm luật vạch lại khu vực bầu cử dựa vào cư dân mà họ biết chắc sẽ bầu lại cho họ – gọi là đường ranh gian lận – bị thay thế năm 2009 bằng những ủy ban tuyển chọn đôc lập. Đã có chín tiểu bang khác làm theo California.
Nhưng, Feng nhấn mạnh, để chắc chắn tiếng nói của mình có hiệu quả hơn, cư dân cần dấn thân từ cấp địa phương. Và năm nay, có nguy cơ các thế lực chống di dân sẽ hạn chế cư dân trong việc vạch lại ranh giới khu vực bầu cử chỉ cho cử tri đi bầu.
“Tại thành phổ El Cajon, San Diego, chúng tôi phải đối đầu với nạn kỳ thị, đặc biệt khi người tỵ nạn Syria đến. Con cái chúng tôi bị ức hiếp ở trường nhưng nhà trường không muốn áp dụng chính sách chống ức hiếp vì chúng tôi không có đại diện,” theo Dilkhwaz Ahmed, giám đốc điều hành của hội License to Freedom. “Có đại diện rất quan trọng đối với chúng tôi là một cộng đồng Kurd, là người tỵ nạn, và là di dân.
Emilio Vaca lạc quan thấy California có thể giải quyết vấn đề đếm thiếu đầy thách thức này.” Từ ngày 11 Tháng Năm, California có tỷ lệ tự tham gia thống kê dân số là 59.6%, cao hơn tỷ lệ trung bình toàn quốc 58%.” Tất cả những điều này rất ấn tượng, Vaca lưu ý, vì dịch bệnh đã ảnh hưởng đến phần tiếp cận cư dân.
Nhiều diễn giả trong cuộc họp chứng thực nỗ lực chuyển sang tiếp cận qua mạng và bằng đoàn xe “lái qua” nơi người dân cư ngụ để làm thống kê dân số.
“Chúng tôi có ngân hàng thực phẩm cho cộng đồng Trung Đông và Hồi phía nam Sacramento và đã hấp dẫn được hơn 2.000 gia đình lái xe tới, và chúng tôi đã tiếp cận họ về thống kê dân số từng xe một,” theo Basim Elkarra, giám đốc điều hành của CAIR tại Sacramento. “Nhiều người trong số họ là di dân mới tới.”
Thống kê dân số 2020 không phân loại chủng tộc người MENA như một thể loại về chủng tộc, nhưng Câu hỏi số 9 cho phép người tham gia thống kê dân số viết “MENA” và chủng tộc riêng biệt của họ như người Lebannon, Palestine, Algeria hoặc Kurd.
Sự có mặt trong thống kê dân số năm 2020, các diễn giả đều đồng ý, là căn bản cho vài thế hệ MENA trong tương lai để tiếp tục xây dựng những gì mà thế hệ này bắt đầu.
